“De technologie evolueert sneller dan de mens kan veranderen”

Het “iPhone-moment van AI” door de ogen van Vlaamse ondernemers

Sinds de komst van ChatGPT is AI niet meer weg te denken uit het nieuws. De impact van deze technologie op zowat alle geledingen van onze samenleving oogt gigantisch. Vlaanderen telt heel wat innovatieve bedrijven die werken rond taalintelligente AI. Hoe kijken zij naar de gebeurtenissen van de afgelopen maanden en hoe zien zij de toekomst? Wij zochten het uit – voorlopig nog zonder de hulp van AI.

ChatGPT kent een enorm succes. Deze generatieve AI-toepassing rondde in minder dan twee maanden tijd de kaap van 100 miljoen gebruikers. Ter vergelijking: Instagram deed er zo’n twee jaar over, TikTok zeven maanden. Sinds de lancering, op 30 november 2022, is deze AI-toepassing dan ook niet uit het nieuws weg te slaan. 

“Het valt op dat de aandacht voor ChatGPT en de achterliggende technologie bij ons groter is dan in de buurlanden”, zegt Frank Aernout, CEO van taaltechnologiebedrijf Nalantis, dat AI ontwikkelt die teksten semantisch kan ontleden en begrijpen. “Een mogelijke verklaring is dat het Vlaamse bedrijfsleven hier al lang mee bezig is. We zijn echt een hub inzake taaltechnologie. In verhouding tot het aantal inwoners zijn er volgens mij nergens zoveel mensen bezig met taaltechnologie als bij ons.” 

Dat gevoel wordt gedeeld door andere Vlaamse AI-ondernemers. “Er is hier een heel actieve community van spelers die bezig zijn met Natural Language Processing (NLP), de tak van AI die zich bezighoudt met het begrijpen van tekst op dezelfde manier als mensen dit kunnen”, vertelt Jeroen Van Hautte, CTO van TechWolf, dat skills van werknemers in kaart brengt door met de hulp van AI-gedreven taalmodellen bedrijfsdata te doorzoeken en te structureren. 

Die sterke activiteit heeft te maken met de specifieke taalcontext van ons land. “Je merkt duidelijk dat een grote taalgevoeligheid ingebakken zit in onze cultuur. Dat is allicht een gevolg van de demografische en meertalige realiteit waarin wij leven. In pakweg de VS is dat veel minder het geval”, verduidelijkt Maarten Mortier, strategy lead bij Henchman, een start-up die actief is in de legal tech en sinds 2020 aan een indrukwekkend groeipad bezig is. 

Die meertalige voedingsbodem vormt bovendien ook een duidelijk voordeel. “Wij ontwikkelen een digitale tool die advocatenkantoren in staat stelt om hun eigen databases te doorzoeken en te verrijken op clausuleniveau. Een belangrijke reden voor onze groei is het feit dat wij van in het begin hebben gekozen om onze technologie in meerdere talen te ontwikkelen. Vandaag ondersteunt het systeem er zestien, terwijl onze concurrenten meestal enkel in het Engels beschikbaar zijn”, aldus Jorn Vanysacker, CEO van Henchman. 

Deze AI-ondernemers kijken uiteraard met extra aandacht naar de gebeurtenissen rond ChatGPT. “De term ‘iPhone-moment’ is op zijn plaats. Want net als bij de lancering van de eerste iPhone destijds, is de technologie eigenlijk niet nieuw, maar is het vernieuwende dat alles nu is samengebracht in een zeer gebruiksvriendelijk product. Dat zorgt bij heel wat mensen voor een soort aha-erlebnis. Het zet hen aan tot nadenken over wat AI voor hen kan betekenen”, legt Van Hautte uit. 

Die realiteit vertaalt zich ook duidelijk commercieel. “Er hebben zich de voorbije weken heel veel geïnteresseerde investeerders bij ons gemeld. We spreken onderling zelfs over een nieuwe gold rush”, stelt Nicolas Deruytter, CEO van ML6, een AI-bedrijf dat op een kleine tien jaar groeide naar meer dan 100 werknemers.

We kunnen er met andere woorden vanop aan dat ChatGPT voor een groeiversnelling zal zorgen in de wereld van AI en NLP. Dat plaatst ondernemers uit deze sector echter ook voor uitdagingen. 

“De storm van de voorbije maanden zette iedereen op scherp, maar tegelijkertijd heerst er behoedzaamheid in de wereld van de taaltechnologie”, aldus Aernout. “ChatGPT is en blijft een verwerkingstool. Ze kan niet begrijpen of interpreteren. Dat is een heel ander verhaal dan bijvoorbeeld de semantische AI die Nalantis ontwikkelt. Daarom moeten we onze meerwaarde heel duidelijk uitleggen aan potentiële gebruikers en investeerders.”

Bij het grote publiek rezen de voorbije weken ook vragen over de wenselijkheid van deze ontwikkelingen. De impact van de technologie kan bijzonder groot zijn. “Ze evolueert sneller dan het menselijk vermogen om te veranderen, en dat zorgt voor stress”, verduidelijkt Deruytter. 

Toch kijken de ondernemers optimistisch naar de toekomst. “Veel taken zullen worden overgenomen, maar ik ben niet fatalistisch”, klinkt het bij Frank Aernout. “Bij de komst van Wikipedia dachten we ook dat journalisten overbodig zouden worden. Dat blijkt niet het geval. Hetzelfde geldt voor DeepL en de vertaalsector. Met andere woorden: dit lijkt een big bang en het is zeker een wake-up call voor vele techbedrijven, maar het is niet de volgende industriële revolutie.”

Eenzelfde geluid horen we bij Henchman. “Ons uitgangspunt is: een advocaat met AI is een betere dan een zonder… Wij zorgen ervoor dat zij efficiënter kunnen werken en meer tijd hebben om zich te richten op waardecreatie”, aldus Vanysacker. “Ik heb het gevoel dat de negatieve perceptie rond AI vooral leeft bij mensen die het niet kennen. Wij hebben de afgelopen twee jaar met zowat 7.000 bedrijven contact gehad en geen enkel vreesde voor zijn business.” 

Toch is het essentieel dat er op een doordachte manier wordt omgegaan met dit spanningsveld. “Onze sector wordt gekenmerkt door techno-optimisten. Die hebben soms wat te weinig aandacht voor de sociale repercussies”, klinkt het bij Deruytter, die vooral hoopt dat de discussie zal worden opengetrokken in de komende maanden. 

“Aangezien zowat alle kenniswerkers geconfronteerd zullen worden met een nieuwe realiteit, is het cruciaal dat we aansturen op een breder maatschappelijker debat, dat ook gaat over de relatie tussen werkgever en werknemer en over de plaats van werk in ons leven. Denk bijvoorbeeld aan de vierdagenwerkweek of het basisinkomen”, besluit hij. ■