Een nieuwe productiemachine: standaard of op maat?

Investeren in een nieuw productieapparaat is in elke maakindustrie een dynamisch, terugkerend gegeven. In functie van de toepassing wordt een bedrijf dan vaak genoopt tot een carrousel van afwegingen, die veel meer omvat dan louter kost, efficiëntie of payback. Maar die straks wel de keuze moet bepalen tussen een standaard, off-the-shelf machine, of een ‘custom’ machine op maat van de toepassing. 

De specialisten van machinebouwer Vintiv begeleidden ons doorheen dit kluwen van keuzes en beslissingen, waar de definitieve ‘go’ maar beter wordt ingegeven door een gezonde langetermijnvisie. De criteria die de beslissingsbalans naar hetzij standaard, hetzij custom doen uitslaan, zijn namelijk niet absoluut en moeten geval per geval bekeken worden. 

Vintiv kan hierover heel goed meespreken, Joris Ceyssens: “Vintiv ontvangt elk jaar een groot aantal vragen rond de bouw van een specifieke machine. Op basis van de desiderata van de klant start daar voor ons steeds weer hetzelfde avontuur, en dat is nagaan of het bewuste proces niet simpelweg via een standaardmachine omzetbaar is.”  Zo ja, dan is de ‘op maat’-keuze zeker niet altijd de gunstigste.

De kosten-batenanalyse is in die gevallen immers heel snel gemaakt, omdat de ontwikkelingskost voor een custom machine steeds weer voor de volle 100% in dit ene, unieke apparaat wordt geïntegreerd. Het kostenplaatje wordt dan haast onvergelijkbaar met dat van standaardmachines, waar die R&D en engineeringkost mooi egaal over een grote serie uit worden gemiddeld.

Elke off-the-shelf oplossing heeft het voordeel van een bestaande run-time, ervaring en feedback tussen gebruikers en fabrikant, en uiteraard de daaruit voortvloeiende verbeteringen en upgrades door de jaren heen. De machine is betrouwbaar en gevalideerd. Het risico op een tegenvallende performantie is zo minimaal, omdat het  resultaat van de investering goed op voorhand gekend is. Een bijkomend voordeel is de herverkoopbaarheid van standaardmachines, waarvoor een zeer levendige tweedehandsmarkt bestaat.

Het ontwerp van een standaardmachine is volledig klaar, bewezen en in principe snel beschikbaar. Er is daarom geen nood meer aan engineering of design. Zowel de kosten, materialen als levertermijnen zijn goed gekend, omdat alle parameters gekend zijn, en de installatie al onderdeel van een productie uitmaakt. Maar niet enkel voordelen hier: dit soort standaard productieapparaat is naar concept en uitbouw toe een veelal star gegeven. Meestal bestaat er voor off-the-shelf oplossingen geen ruimte voor kleine aanpassingen of verbeteringen op vraag van de klant. Dit houdt in dat men die eventuele nadelen moet aanvaarden en afwegen tegen het grote voordeel van de gekende kosten-en tijdsefficiëntie. 

De markt van standaardmachines is een open gegeven. Ook concurrentiële bedrijven hebben zo toegang tot diezelfde technologie, wat het nieuwe productieapparaat op zich niet meteen tot een competitief wapen maakt. Om een  unieke marktpositie te verwerven, zal de klant dan eerder aan de interne efficiëntie moeten werken, of zijn locatievoordeel moeten uitspelen. Deze investering in een nieuwe machine heeft uiteindelijk geen enkel uniek karakter in vergelijking met het machinepark van
de concurrentie.

Een specifiek productdesign kan soms om meer op maat geconcipieerde machines vragen. Typische voorbeelden zijn jonge, opkomende technologieën en unieke, geavanceerde producten met veel toegevoegde waarde. Voor dit soort productieprocessen bestaat doorgaans nog geen machine, waardoor een compleet nieuwe, op maat gemaakte oplossing zich opdringt. 

Vooral het grote aantal ontwerpuren maakt dat een custom machine haast per definitie een stuk duurder zal uitvallen dan een standaard oplossing. Een bijkomende factor is het gebruik van unieke, ook al op maat gemaakte onderdelen in de nieuwe machine. Dit weegt overigens op zowel de kost als de leveringstermijnen. Deze initieel grotere investering betaalt zichzelf op de langere termijn dan weer ruimschoots terug. Hiervoor zijn meerdere redenen: naast een verzekerde, hoge outputkwaliteit, zijn er het unieke concept en de dito werking van de machine zelf. De machinebouwer ontwikkelde haar louter en alleen voor dit specifieke product, waardoor er in veel mindere mate van revisies en updates sprake zal zijn. Met het unieke ontwerp anticipeerde de machinebouwer immers op een cascade van mogelijke problemen. Voor een nuchtere afweging dient daarom steeds de total cost of ownership worden berekend.

Het risico op niet-performante machineprestaties, is voor custom designed oplossingen steeds hoger, doordat de machine nog niet bestaat en er daarom geen valabele vergelijkingsbasis kan zijn. Een aanzet tot validatie kan echter wel door het voorafgaandelijk uittesten van bepaalde onzekerheden via het zogenaamde ‘proof of concept’. Timen Flore: “De keuze voor een betrouwbare machinebouwer met een proven record, zoals met name Vintiv, reduceert het risico nog verder. Bijkomend borg je best het hele project nog door met de machinebouwer duidelijke specificaties af te spreken bij het afsluiten van het contract, en daaraan commerciële doelstellingen te koppelen.” Waar voor standaardmachines een tweedehandsmarkt de evidentie is, wordt dit voor een machine op maat een stuk minder relevant. Deels omdat met een doorverkoop ook meteen unieke technologie aan een open markt te grabbel wordt gegooid.

Een custom machine wordt van nul af aan ontworpen. Stuk voor stuk processen die een heel specifieke knowhow van de machine­bouwer vragen, en die tegelijk telkens weer zijn inventiviteit en expertise op de proef stellen. Gezien alles vanaf nul af gebouwd en gefabri­ceerd wordt, is een uitgebreide werkplaats met een gedegen In-house capaciteit zoals lasatelier, kastenbouw, en draai- en freesatelier onontbeerlijk. Zonder hierbij het broodnodig menselijk kapitaal en dito competentie op de werkvloer te vergeten.

De voordelen van een goed ontworpen machine op maat zijn legio. Alle door de klant opgebouwde ervaring, proceskennis en knowhow werden er in gecentraliseerd en ten nutte gemaakt. De zo verworven maaktechnologie is daardoor uniek, garandeert een top output aan product, en werd ontworpen voor een maximale procesefficiëntie. Joris Ceyssens: “Vanuit Vintiv raden we daarom sterk aan om de eigendom (intellectual property) van de installatie op te eisen, gezien de klant de ontwikkeling ook zelf financiert. Zo wordt vermeden dat het competitief voordeel dat hij zelf mee gecreëerd heeft, later bij de concurrentie terecht kan komen.” ■