Eerste bindend akkoord rond AI

Er is een eerste internationaal akkoord getekend rond de toepassing van artificiële intelligentie (AI). Dat gebeurde tijdens de recente Raad van Europa in Vilnius, waar de ministers van Justitie voor de gelegenheid samenkwamen. Dit geldt als het allereerste internationaal juridisch bindende verdrag dat ervoor moet zorgen dat het gebruik van AI-systemen volledig in overeenstemming is met mensenrechten, democratie en rechtsstaat. Naast de landen van de Europese Unie ondertekenden ook Andorra, Georgië, IJsland, Noorwegen, Moldavië, San Marino, het Verenigd Koninkrijk, Israël en de Verenigde Staten het verdrag. 

Een historisch moment in Litouwen begin september: de Framework Convention on Artificial Intelligence and Human Rights, Democracy and Rule werd er officieel ondertekend. Marija Pejčinović Burić, secretaris-generaal van de Raad van Europa, zei: “We moeten ervoor zorgen dat de opkomst van AI onze normen handhaaft en niet ondermijnt. Het Kaderverdrag is ontworpen om precies dat te waarborgen. Het is een sterke en evenwichtige tekst – het resultaat van de open en inclusieve aanpak waarmee het is opgesteld en die ervoor heeft gezorgd dat het verdrag vanuit meerdere en deskundige invalshoeken kan worden benaderd. Het kaderverdrag is een open verdrag met een potentieel wereldwijd bereik. Ik hoop dat dit de eerste van vele handtekeningen zal zijn en dat ze snel gevolgd zullen worden door ratificaties, zodat het verdrag zo snel mogelijk in werking kan treden.”

Het verdrag biedt een wettelijk kader voor de gehele levenscyclus van AI-systemen. Het bevordert vooruitgang en innovatie op het gebied van AI, maar beheerst tegelijkertijd de risico’s die het kan opleveren voor mensenrechten, democratie en de rechtsstaat. Om de tand des tijds te doorstaan, is het verdrag technologieneutraal. Het Kaderverdrag is op 17 mei 2024 aangenomen door het Comité van Ministers van de Raad van Europa. De 46 lidstaten van de Raad van Europa, de Europese Unie en elf niet-lidstaten (Argentinië, Australië, Canada, Costa Rica, de Heilige Stoel, Israël, Japan, Mexico, Peru, de Verenigde Staten van Amerika en Uruguay) onderhandelden over het verdrag. Vertegenwoordigers van de particuliere sector, het maatschappelijk middenveld en de academische wereld hebben als waarnemers bijgedragen.

AI-systemen moeten rekening houden met menselijke waardigheid en individuele autonomie, met gelijkheid en non-discriminatie, met respect voor privacy en bescherming van persoonlijke gegevens, met transparantie en
toezicht, met rekenschap en verantwoordelijkheid, met betrouwbaarheid en met veilige innovaties. Het benoemt ook de rechtsmiddelen, procedurele rechten en waarborgen:

Het verdrag treedt in werking op de eerste dag van de maand die volgt op het verstrijken van een periode van drie maanden na de datum waarop vijf ondertekenaars, waaronder ten minste drie lidstaten van de Raad van Europa, het hebben geratificeerd. Landen van over de hele wereld kunnen zich bij het verdrag aansluiten en zich ertoe verbinden de bepalingen ervan na te leven.