Automatisering met een ziel

The next big thing voor productiebedrijven? Vraag het aan honderd ondernemers en de kans is groot dat u evenveel keer met de term Industrie 4.0 om de oren wordt geslagen. Een wereld van data en geconnecteerde machines. Maar intussen loert de volgende industriële revolutie eigenlijk al om de hoek. Al in 2021 schoof de Europese Unie een nieuwe manier van produceren naar voren. De nieuwe sleutelwoorden? Veerkracht, duurzaamheid en een productievloer waar de mens in het centrum staat. We hoeven u er waarschijnlijk niet bij te vertellen dat de inspiratie voor deze nieuwe wereld veel te maken heeft met de naweeën van een zekere pandemie. Maar wat houdt het nu precies in? En hoe snel zal u moeten schakelen? 

In 2011, tijdens de Hannover Messe, werd de term Industrie 4.0 geboren. Oorspronkelijk was ze bedoeld om het nieuwe decennium voor de Duitse maakindustrie in te luiden. Een evolutie die in wezen gedreven wordt door cyber-fysieke convergentie. Met andere woorden: IT en OT groeien steeds dichter naar elkaar toe. Data worden de nieuwe funderingen van industriële productie. Ze vormen immers de basis om verder te optimaliseren. Een geheim wapen dat uiteindelijk veel verder dan Duitsland wortel schoot. Over heel Europa en ver daarbuiten werd deze nieuwe industriële revolutie omarmd en vormgegeven. Waar de meeste bedrijven zich vandaag bevinden? Het capteren van data raakt stilaan ingeburgerd. De volgende stap is die bergen of meren aan data nu ook in te zetten om verbeteringen te realiseren. Om de juiste businesscases te definiëren en met die geplukte vruchten weer de volgende ronde aan te vatten.

Waarom dan nu al Industrie 5.0? Is dit al niet complex genoeg? Vergt dit al niet genoeg transitie? Ja en neen. De Europese Unie ziet dit immers niet als een nieuwe revolutie. Eerder een aanvulling of een correctie van waar de slinger in Industrie 4.0 misschien te veel in één richting was uitgeslagen. De technologie die daarmee geassocieerd wordt: autonome en semi-autonome processen, hyperautomatisering, geavanceerde robotica, zichzelf optimaliserende systemen, data-uitwisselingen… Met andere woorden: Industrie 4.0 voelt nogal, laten we zeggen, ‘koud’ aan. Tech, data, ecosystemen, machines en al die intelligente omgevingen die mogelijk worden gemaakt door OT en IT zijn misschien meer voor een specifiek publiek. Dit laatste omvat overigens ook IT-technologieën die al jaren bekend zijn en geadopteerd worden in andere sectoren, zoals cloud computing, verschillende vormen van AI en automatiseringstechnologieën, en big data (analytics). Wat er ontbreekt in dit rijtje? De human touch. En dat is net wat Industrie 5.0 in de visie van Europa moet toevoegen.

Een poging tot definitie, om te beginnen: Industrie 5.0 erkent de kracht van de industrie om maatschappelijke doelen te bereiken die verder gaan dan banen en groei om een veerkrachtige leverancier van welvaart te worden, door de productie de grenzen van onze planeet te laten respecteren en het welzijn van de werknemer in de industrie centraal te stellen in het productieproces. De sleutelwoorden die u over Industrie 5.0 moet onthouden zijn dus veerkracht, duurzaamheid en mensgerichtheid. 

Het is inderdaad geen toeval dat de aandacht voor Industrie 5.0 nu versnelt. Net zoals de coronapandemie de digitale transformatie versnelde, versnelde het de aandacht voor andere uitdagingen van deze tijd en het belang van mensen, milieu en maatschappelijke veranderingen. Maar net als bij een ander fenomeen dat al eerder bestond maar nu veel aandacht krijgt, hybride werkmodellen, zijn de drijfveren achter Industrie 5.0 niet nieuw. Ze zijn alleen aangepast aan de moderne tijdsgeest – en daardoor versneld.

Maar mensgericht wil niet zeggen dat we terugkeren naar ambachtelijke tijden. Industrie 5.0 heeft nog altijd heel veel technologie in de tank, als brandstof. Het meest typerende voorbeeld is misschien wel de cobot. In die toepassingen gaan mens en machine immers nauw samenwerken. Maar er is meer natuurlijk. Machine learning biedt een oplossing voor het afdekken van repetitieve, handmatige taken die bij werknemers kunnen leiden tot een burn-out, met behulp van bots en tools die het potentieel bieden om de stress bij werknemers te minimaliseren en de productiviteit te maximaliseren. Machine learning is een opstapje naar de introductie van artificiële intelligentie, ook in het hart van de productie en de machine. Daar zien we nu nog maar het tipje van de ijsberg van. Naast AR- en VR-machine learning zullen AI-bots naar verwachting een grote rol spelen in Industrie 5.0. Deze technologieën stellen productiebedrijven in staat om de resultaten te optimaliseren, terwijl de behoefte aan menselijke tussenkomst bij assemblage en productie wordt geminimaliseerd.

Maar wat moet dat de industrie nu allemaal opleveren? Waarom moeten we Industrie 4.0 opzijschuiven en onze focus leggen op 5.0? In het rapport van Europa staan er drie met stip vermeld. Het behoud van meer en beter menselijk talent, energiebesparingen en een grotere veerkracht. Daarnaast is er een algemeen voordeel op lange termijn, zelfs het belangrijkste van allemaal: concurrentievermogen en relevantie door industriële aanpassing aan nieuwe markten en een steeds veranderende wereld. 

In het eerste geval, het aantrekken en behouden van talent, zien we ook een van de belangrijkste uitdagingen van Industrie 5.0. Millennials en digital natives, die in 2025 75% van de beroepsbevolking zullen uitmaken, hebben heel andere voorkeuren en motivaties dan vorige generaties. Een hoog percentage van hen beschouwt bijvoorbeeld de sociale verantwoordelijkheid en betrokkenheid bij het milieu van een bedrijf als zeer waardevol voordat ze met hen samenwerken. Als een bedrijf de waarden wil overnemen die nodig zijn om deze grote, gespecialiseerde beroepsbevolking aan te trekken, moet het niet alleen zijn productieprocessen aanpassen, maar ook alternatieve projecten initiëren voor zijn activiteiten, zoals sociale vrijwilligersprogramma’s of activiteiten die de lokale gemeenschap helpen.

Allemaal goed en wel, u bent overtuigd, maar hoe moet u er dan aan beginnen? Niet halsoverkop, zoveel is duidelijk. Dezelfde aanpak als voor Industrie 4.0 vormt het beste recept voor succes. Begin dus klein. In plaats van te proberen hun hele productieproces in één keer om te gooien, is het voor bedrijven vaak efficiënter om te beginnen met kleine proefprojecten en deze geleidelijk op te schalen. Zo kunnen nieuwe technologieën en processen worden getest en geëvalueerd voordat ze op grote schaal worden geïntegreerd. De eerste stap moet altijd zijn: de huidige staat van de bedrijfsactiviteiten beoordelen, inclusief de productieprocessen, het personeelsbestand en de technologische mogelijkheden. Dit helpt bij het identificeren van gebieden die kunnen profiteren van de integratie van Industrie 5.0-technologieën en -processen.

Belangrijke aandachtspunten binnen Industrie 5.0: cyberveiligheid en gegevensbescherming. Met de integratie van Industrie 5.0-technologieën en -processen komt ook de behoefte aan verbeterde cyberbeveiligingsmaatregelen en bescherming van gevoelige gegevens. Het bedrijf moet ervoor zorgen dat het over robuuste cyberbeveiligingsmaatregelen beschikt om zichzelf te beschermen tegen potentiële cyberbedreigingen en om de privacy van werknemers- en klantgegevens te waarborgen. En aangezien de mens centraal staat in een Industrie 5.0 wereld, zal investeren in training en opleiding een must zijn. Industrie 5.0 vereist immers een nieuwe set vaardigheden en kennis van werknemers, dus is het belangrijk om hen voor te bereiden op de nieuwe technologieën en processen. Dit zal bijdragen aan een soepele overgang en de voordelen maximaliseren.